Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə keçirilən Beynəlxalq İnvestisiya Forumu 2025 (TIFF 2025) çərçivəsində region üçün əlamətdar texnoloji təşəbbüs elan edilib. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Data Volt” şirkəti Özbəkistanda tamamilə davamlı enerji ilə çalışan yüksək sıxlıqlı data mərkəzləri qurmaq məqsədilə 185 milyon avroluq pilot layihəyə start verib.
Şirkətin icraçı direktoru Rajit Nanda bildirib ki, bu layihə təkcə bugünkü ehtiyaclara deyil, süni intellektin (AI) gələcək tələblərinə cavab verən yeni nəsil rəqəmsal infrastruktur yaratmağa yönəlib. “Biz sadəcə ən son texnologiyanı gətirmirik, həm də rəqəmsal gələcəyi enerji baxımından davamlı şəkildə qururuq”, – deyə Nanda qeyd edib.
Layihənin əsas üstünlüklərindən biri onun enerji modelidir:
- Gündüzlər günəş enerjisi,
- Gecələr külək enerjisi,
- Aralıq dövrlərdə isə güclü batareya sistemləri vasitəsilə fasiləsiz enerji təminatı həyata keçiriləcək.
Beləliklə, həm əməliyyat xərcləri azalır, həm də karbon emissiyası əhəmiyyətli dərəcədə minimuma endirilir.
Nanda xəbərdarlıq edir ki, əgər bu sahədə dayanıqlı addımlar atılmasa, data mərkəzlərinin karbon izi yaxın onillikdə aviasiya sənayesi ilə eyni səviyyəyə çata bilər. “Buna görə də gözləməyə vaxt yoxdur”, – deyə o əlavə edib.
4.6 milyard avroluq ümumi investisiya planı
Təkcə Daşkənddə deyil, Buxara və Yeni Daşkənd (hazırda qurulmaqda olan “ağıllı şəhər”) şəhərlərində də irimiqyaslı data mərkəzlərinin qurulması planlaşdırılır. Ümumilikdə, “Data Volt” yaxın 5 il ərzində Özbəkistan iqtisadiyyatına 4.6 milyard avrodan artıq investisiya yatırmağı planlaşdırır.
Yeni nəsil mərkəzlərdə ənənəvi serverlərdən fərqli olaraq, bir rektorda 1000 kilovat gücə qədər enerji istifadə olunacaq. Bu, AI əsaslı böyük sistemlər üçün optimallaşdırılmış infrastruktur deməkdir. Əlavə olaraq, hava və maye əsaslı soyutma sistemləri yüksək sıxlıqlı serverlərdə sabitlik və ekoloji effektivlik təmin edəcək.
Özbəkistanın rəqəmsal yüksəlişi
Son illərdə Özbəkistan texnologiya sahəsində sürətli inkişaf yolundadır.
- Gənc və texnoloji bilikli əhalisi,
- Xarici investisiyalara açıq siyasəti,
- Rəqəmsal islahatlara əsaslanan dövlət proqramları
ölkəni Mərkəzi Asiyada texnoloji yeniliklər üçün test meydanına çevirib.
Data Volt-un rəhbəri deyib: “Özbəkistanın enerji və rəqəmsal sahələrdə yerli potensialı çox yüksəkdir. Bu, onu regionun rəqəmsal inqilabına liderliyə namizəd edir”.
Süni intellekt üçün infrastruktur – qlobal baxış
Layihə yalnız Özbəkistan üçün deyil, qlobal miqyasda da əhəmiyyət daşıyır. Süni intellektin gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrildiyi bir vaxtda, real vaxt rejimində işləyən, yaşıl və genişlənə bilən texnoloji həllərə ehtiyac sürətlə artır. Data Volt-un inşa etdiyi mərkəzlər bu ehtiyacları qarşılayan ilk nümunələrdən biri olacaq.
TIFF 2025 forumunda nümayiş etdirilən layihə göstərdi ki, rəqəmsal gələcək gözləniləndən daha sürətlə gəlir. Bu gələcəyi davamlı şəkildə qurmaq isə artıq başlanıb.
