Orta Asiyanın ən güclü superkompüteri ölkənin paytaxtı Astanada yerləşən Alem.cloud Superkompüter Mərkəzində rəsmi olaraq istifadəyə verildi. Bu addım, dövlətin süni intellekt (AI) və e-hökumət strategiyalarını dəstəkləmək məqsədi daşıyır və texnoloji suverenlik baxımından strateji əhəmiyyətə malikdir.
2 exaflops gücündə: Rəqəmsal nəhənglik
Yeni superkompüterin hesablama gücü təqribən 2 exaflops səviyyəsindədir – bu isə saniyədə iki kvintilyon (10^18) əməliyyat deməkdir. Bu, həm dövlətin elektron xidmətlərini daha sürətli və etibarlı hala gətirəcək, həm də süni intellekt modellərinin hazırlanmasına geniş imkanlar yaradacaq.
Layihənin rəsmi açılışında Prezident Kassım-Jomart Tokayev iştirak edib. Prezident bu texnologiyanı özünün əsas təşəbbüslərindən biri kimi dəstəkləyib və 2029-cu ilə qədər AI sahəsində ölkənin liderlər sırasında yer almasını hədəfləyən Süni İntellektin İnkişaf Konsepsiyasını imzalayıb.
Superkompüterin ilk tətbiqlərindən biri Qazax dili üçün böyük dil modeli – KazLLM layihəsidir. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, qlobal AI inkişafı zamanı qeyri-Qərb dillərinin arxa plana keçməsi riski artır. Qazaxıstan isə bu riski qabaqlamaq üçün öz milli dilində LLM inkişaf etdirir.
KazLLM ilkin mərhələdə mətn əsaslı olsa da, gələcəkdə səs tanıma, şəkil emalı və multimodal texnologiyaları da əhatə edəcək. Bu istiqamətdə işlər artıq ölkənin müxtəlif universitetlərində yerləşən digər superkompüterlər vasitəsilə davam etdirilir.
Təhlükəsizlik və kadr çatışmazlığı çağırışı
Buna baxmayaraq, layihənin həyata keçirilməsi çətinliklərdən xali deyil. Son dövrlərdə məlumatların sızması hadisələri, o cümlədən 16 milyon vətəndaşın fərdi məlumatlarının təhlükəyə düşməsi, rəqəmsal təhlükəsizlik məsələlərini aktuallaşdırıb.
Nazarbayev Universitetinin eksperti Boris Potapçuk bildirib ki, belə bir yüksək səviyyəli texnoloji infrastrukturun uğurla işləməsi üçün davamlı proqram təminatı yenilənməsi və ixtisaslı IT mütəxəssisləri vacibdir. Lakin Qazaxıstanda “beyin axını” problemi bu sahədə ciddi maneələr yaradır. Xarici mütəxəssislərin isə, strateji təhlükəsizlik səbəbi ilə sistemə tam çıxışı məhduddur.
Rəqəmsal inkişaf milli təhlükəsizlik qədər vacibdir
Rəqəmsal inkişaf indi Qazaxıstan hökuməti üçün enerji və ərzaq təhlükəsizliyi qədər əhəmiyyətlidir. Rəqəmsal Transformasiya naziri Jaslan Madiyev qeyd edib ki, bu superkompüter ölkənin texnoloji suverenliyinin təməl daşlarından biridir və AI ekosistemini qlobal rəqabətə hazır vəziyyətə gətirmək üçün əsas platformadır.
