Beş il davam edən məhkəmə mübarizəsindən sonra ABŞ məhkəməsi NSO Group casus proqram şirkətini "WhatsApp"a qarşı həyata keçirdiyi hücum kampaniyasına görə ümumilikdə 167 milyon dollardan çox təzminat ödəməyə məcbur edib. Qərara əsasən, NSO Group 167.254.000 ABŞ dolları məbləğində cərimə xarakterli təzminat, həmçinin 444.719 dollar kompensasiya təzminatı ödəyəcək.
Bu qərar, 2019-cu ildə NSO Group-un WhatsApp-ın zəifliyindən istifadə edərək 1400-dən çox istifadəçini – insan haqları fəalları, jurnalistlər və dissidentləri – hədəfə almasına qarşı başlanmış hüquqi mübarizənin kulminasiya nöqtəsidir. WhatsApp-ın məhkəməyə təqdim etdiyi sənədlərdə bildirilir ki, bu hücumun nəticələrinin aradan qaldırılması, təhlili və təhlükəsizlik yeniləmələrinin hazırlanması üçün işçi heyətinin ayırdığı vaxta əsasən, 400.000 dollardan çox kompensasiya tələb olunmuşdu.
WhatsApp sözçüsü Zade Alsawah açıqlamasında qeyd edib ki, “bu məhkəmə qərarı hər kəsin təhlükəsizliyi və məxfiliyini təhdid edən qanunsuz casus proqramlara qarşı ilk hüquqi qələbə kimi tarix yazdı.”
O əlavə edib:
“Bu qərar təhlükəsizlik və məxfilik uğrunda mübarizədə mühüm addımdır. NSO kimi xarici casus proqram satıcılarına qarşı bu cəza, onların ABŞ şirkətlərinə və xidmət etdiyimiz insanların məxfiliyinə qarşı qanunsuz fəaliyyətlərini dayandırmaq üçün güclü siqnaldır.”
NSO Group-un sözçüsü Gil Lainer isə bu qərarla razılaşmadıqlarını bildirərək, “hökmün detalları diqqətlə öyrəniləcək və uyğun hüquqi yollar, o cümlədən apellyasiya prosedurları həyata keçiriləcək,” – deyə bildirib.
Məhkəmə prosesi zamanı NSO Group-un müştərilərinin adları və casus proqram hücumlarının coğrafiyası ilə bağlı bir sıra mühüm detalları da gün üzünə çıxıb. Bu, təkcə texnologiya dünyasında deyil, həm də hüquqi və siyasi müstəvidə səs-küyə səbəb olan mühüm bir hadisə hesab olunur.
Meta şirkətinə məxsus WhatsApp, NSO Group-u serverlərinə qanunsuz giriş etməkdə və zəng funksiyası üzərindən yayılmış zəifliyi istismar edərək istifadəçiləri hədəfə almaqda ittiham etmişdi.
WhatsApp rəhbəri Will Cathcart, “The Washington Post”da yayımlanan məqaləsində bildirmişdi ki, bu məhkəmə prosesi “internet istifadəçiləri, texnologiya şirkətləri və hökumətlər üçün bir xəbərdarlıq olmalıdır.”
2024-cü ilin dekabr ayında hakim Phyllis Hamilton NSO Group-un həm federal, həm də Kaliforniya qanunvericiliyini pozduğuna dair qərar vermişdi. Hakim eyni zamanda NSO Group-un WhatsApp-ın xidmət şərtlərini də pozduğunu bildirmişdi. Bu qərardan sonra məsələ kompensasiya miqdarının müəyyən edilməsi üçün münsiflər heyətinə ötürülmüşdü.
Citizen Lab-ın baş tədqiqatçısı John Scott-Railton isə bu qərarı casus proqram sənayesinə vurulan ağır zərbə kimi qiymətləndirərək bildirib:
“Bu, casus proqram sənayesində çalışanlar üçün mühüm dönüş nöqtəsidir. NSO diktator rejimlərə insanları izləmək üçün milyonlarla dollar dəyərində xidmət göstərir. Münsiflər heyətinin birgünlük müzakirə ilə bu həqiqəti dərk etməsi, şirkətin əsas fəaliyyətinin – Amerika şirkətlərini sındırmaq və dissidentləri izləməyə şərait yaratmaq – olduğunu təsdiqlədi.”
Bu qərar yalnız maddi cəza ilə deyil, həm də NSO Group-un iş modelinə və beynəlxalq nüfuzuna ciddi zərbə vurmaqla diqqət çəkir.
