ABŞ federal apellyasiya məhkəməsi TikTok-un Çinin ana şirkəti ByteDance-dən ayrılmadığı təqdirdə ABŞ-da qadağan edilməsini tələb edən qanunu təsdiqləyib. Uzun müddətdir mübarizə aparan və apellyasiya məhkəməsindən istədiyi nəticəni ala bilməyən platforma Ali Məhkəməyə müraciət etməyi planlaşdırır.
ABŞ istifadəçilərinin məlumatlarını Çinlə paylaşaraq ölkənin milli təhlükəsizliyini təhdid etməkdə günahlandırılan platforma qanunun təsdiq edilmiş variantına görə 2025-ci il yanvarın 19-dək vaxt verib. ByteDance bu tarixə qədər TikTok-dan imtina edib-etməyəcəyinə qərar verməlidir.
TikTok qanunu həm də ABŞ və Çin arasındakı texnologiya müharibəsinin davamıdır. Çini xüsusilə çip və çip avadanlığı ticarətində məhdudlaşdıran ABŞ, ölkənin texnologiya şirkətlərinin (xüsusən Huawei) məhsullarının ABŞ-da istifadə edilməməsi üçün əlindən gələni edir. Ötən həftə Çin qadağalara cavab olaraq çip və infraqırmızı texnologiyalarda istifadə edilən mühüm mineralların ABŞ-a göndərilməsini qadağan etdi.
ABŞ-da 170 milyon istifadəçiyə çatan TikTok-a qadağa qoyulma ehtimalı məhkəmənin qərarına rəğmən qeyri-müəyyən olaraq qalır. Son çarə olaraq məhkəməyə müraciət edəcək TikTok-un bağlanması üçün təyin olunan tarix prezident Co Bayden tərəfindən uzadıla bilər, lakin onun səlahiyyət müddəti TikTok-un səlahiyyət müddəti kimi yanvarın 19-da başa çatır. Yanvarın 20-də vəzifəsinin icrasına başlayacaq Donald Tramp əvvəlki prezidentliyi dövründə TikTok-a qadağa qoymağa cəhd etdi və bacarmadı. Keçən ay seçkilərdən əvvəl eyni mövzuda fərqli siyasət yürüdən Tramp seçki kampaniyaları zamanı TikTok-un qadağan edilməsinə icazə verməyəcəyinə söz vermişdi.
Aydın olmayan başqa bir məsələ TikTok-un mümkün satışının Çin hökumətindən razılıq alıb-almayacağıdır.
Bir çox qrupların ifadə azadlığına qarşı hesab etdiyi TikTok qadağası ABŞ-dan kənar digər platformalarda mümkün qadağalar qorxusunu da özü ilə gətirir. Qadağa qəti şəkildə həyata keçirilərsə, ölkədəki xaricə məxsus platformaların, xüsusən də Çinə məxsus digər proqramların taleyi qeyri-müəyyən ola bilər; çünki təsdiq edilmiş qanun hökumətə xarici platformalarla bağlı daha əhatəli səlahiyyətlər verir.
Çinin Vaşinqtondakı səfirliyi bu qanunu “açıq-aşkar kommersiya soyğunçuluğu” adlandırıb və xəbərdarlıq edib ki, Birləşmiş Ştatlar “iki ölkə arasında qarşılıqlı etimada və ikitərəfli münasibətlərin inkişafına xələl gətirməmək üçün bu işlə ehtiyatlı davranmalıdır”.
TikTok CEO-su Shou Zi Chew işçilərinə göndərdiyi e-poçtda "Bugünkü xəbərlər məyusedici olsa da, platformamızda ifadə azadlığını qorumaq üçün mübarizəmizi davam etdirəcəyimizə əmin ola bilərsiniz" dedi. dedi.
Məhkəmənin fikrincə, TikTok və onun ana şirkəti ByteDance arasındakı münasibət platformanın ABŞ-dakı gündəmini təhrif etmək və ictimai müzakirələri manipulyasiya etmək təhlükəsi yaradır. Qanuna görə, qadağa qüvvəyə mindiyi zaman TikTok ABŞ-dakı App Store kimi proqram mağazalarından silinəcək və internet provayderləri TikTok-a dəstəyi dayandıracaq.
TikTok reklamçıları məhkəmə qərarından sonra mümkün qadağaya baxmayaraq, platformada iştiraklarını davam etdirirlər. Bir çox markanın qadağa baş verəcəyi təqdirdə TikTok üçün büdcələrini yenidən bölüşdürmək planları var.
TikTok-da bir çox məzmun yaradıcısı izləyicilərini YouTube və Instagram hesablarında onları izləməyə çağırıb. Platformada öz auditoriyası olan məzmun yaradıcıları və hələ də bir çox potensial alıcıya çata bilən reklamçılar, qadağa qüvvəyə minməsə, TikTok-u tərk etməyəcəklər.
