Səudiyyə Ərəbistanının "Humain" Sİ şirkəti, Ərəbcə-yerli olan və İslami dəyərləri əks etdirən yeni çatbot təqdim edib. Bu addım Sİ məhsullarının Qərb dünyagörüşündən kənar bazarlara uyğunlaşdırılması istiqamətində atılmış mühüm bir addımdır.
"Humain Chat" çatbotu, şirkətin iddia etdiyi kimi, "indiyə qədər toplanmış ən böyük Ərəb dilində verilənlər bazalarından biri" üzərində təlim keçmiş "Allam" böyük dil modelinə əsaslanır. Şirkət, bu modelin "dünyanın ən qabaqcıl Ərəb-ilk Sİ modeli" olduğunu bildirir.
"Humain"in əsas vurğuladığı məqam, çatbotun təkcə Ərəb dilində (Misir və Livan dialektləri daxil olmaqla) sərbəst danışması deyil, həm də "İslam mədəniyyəti, dəyərləri və irsi" ilə yaxından tanış olmasıdır. Əvvəlcə Səudiyyə Ərəbistanında, daha sonra isə Yaxın Şərqdə və nəticədə qlobal miqyasda istifadəyə verilməsi planlaşdırılan bu tətbiqin hədəfi dünya üzrə təxminən 500 milyon Ərəbdilli insana xidmət etməkdir.
"Humain Chat" Səudiyyə Məlumat və Süni İntellekt Təşkilatı (SDAIA) tərəfindən başladılan bir layihənin davamı olaraq "Humain" şirkətinə keçib. Bu hökumət əlaqəsi senzura ilə bağlı suallar doğurur. Bloomberg qeyd edir ki, çatbotun Səudiyyə hökumətinin tələblərinə uyğun olaraq istifadəçilərə açıqlanan məlumat növünü məhdudlaşdırması ehtimalı var.
Həqiqətən də, Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti onlayn fəaliyyətlərə ciddi nəzarəti ilə tanınır. "Freedom House"un 2024-cü il hesabatında ölkə internet azadlığına görə aşağı bal alıb.
Bu kontekstdə, məqalə Səudiyyə Sİ-sinin potensial qərəzliliyini vurğulamaqla yanaşı, ABŞ-nin Sİ alətlərinin də ideoloji qərəzlərdən azad olmadığını qeyd edir. Məsələn, OpenAI öz sənədlərində ChatGPT-nin "Qərb baxışlarına doğru əyildiyini" açıq şəkildə bildirir. Eyni zamanda, İlon Mask xAI-ın "Grok" çatbotunun ideologiyasını tənzimləməyə çalışır.
Məqalə bu faktı xüsusilə önə çəkir: korporativ və hökumət nəzarəti arasında fərq olsa da, ABŞ hökuməti federal müqavilələr əldə etmək istəyən Sİ şirkətlərindən "radikal iqlim doqmasını rədd etmək" və "müxtəliflik, bərabərlik və inklüzivlik" kimi ideoloji qərəzlərdən azad olmaq kimi tələblər irəli sürür. Bu, birbaşa güc tətbiqi olmasa da, Sİ şirkətlərini hökumət siyasi xəttinə uyğunlaşmağa dolaylı yolla məcbur edir.
Beləliklə, istər Səudiyyə Ərəbistanında yerli mədəniyyəti təmsil etmək, istərsə də ABŞ-də siyasi tələblərə cavab vermək üçün olsun, Sİ modellərinin hansı dəyərlər sistemi üzərində təlim keçirilməsi və hansı məlumatı süzgəcdən keçirməsi məsələsi qlobal miqyasda mərkəzi bir müzakirə mövzusu olaraq qalır.
