İngiltərə 140 mindən &ccedil;ox insanın yaşadığı La-Manş boğazının cənub sahilində yerləşən Uayt adası &uuml;&ccedil;&uuml;n yeni addım atıb. İngiltərə Səhiyyə Nazirliyinin nəzdində olan Milli Səhiyyə Xidməti PUA-larla dərmanların tədar&uuml;k&uuml;nə başlayıb. Bu addım burada davamlı kimyaterapiya ke&ccedil;irən xər&ccedil;əng xəstələrinə k&ouml;mək məqsədi daşıyır.&nbsp;
Bildirək ki, dərmanlar davamlı olaraq Uayt adasına &nbsp;PUA ilə &ccedil;atdırılacaq. Beləliklə, 4 saatdan &ccedil;ox bir səfər əvəzinə bu daşımaları 30 dəqiqə ərzində həyata ke&ccedil;irmək m&uuml;mk&uuml;n olacaq. Bununla da həm yanacağa, həm əməyə, həm də vaxta qənaət olunacaq. Hazırda Milli Səhiyyə Xidməti tərəfindən sınaqdan ke&ccedil;irilən bu layihə &uuml;&ccedil;&uuml;n ke&ccedil;miş NHS həkimləri və Google əməkdaşları tərəfindən qurulan PUA texnologiyaları &uuml;zrə ixtisaslaşan Apian şirkəti ilə tərəfdaşlığa başlandığı da qeyd olunub.
Nəzərinizə &ccedil;atdıraq ki, ilk sınaqda dronun &nbsp;Portsmutdakı Krali&ccedil;a Alexandra xəstəxanasından St. Maryam xəstəxanasına g&ouml;ndərildiyi və 100 km-lik yolu 30 dəqiqədən az m&uuml;ddətdə qət edərək hədəfə &ccedil;atdığı bildirilib.

İngiltərə PUA-larla dərman tədarükünə başlayıb

Xiami şirkəti Vyetnamda smartfon istehsalına başlamağı planlaşdırır. Daha əvvəl yalnız &Ccedil;in və Hindistanda smartfon istehsal edən Xiaomi &nbsp;Vyetnamda istehsala başlamaqla &ouml;lkədəki yerli smartfon tələbatını qarşılamağı planlaşdırır.
Bundan əlavə, istehsal olunacaq yeni qurğular daha sonra Malayziya və Tailand da daxil olmaqla, Cənub-Şərqi Asiyaya ixrac ediləcək.
Bildirilir ki, şirkət Vyetnamda 200 min kvadratmetrlik fabrikə malik olan &Ccedil;in elektronika istehsalı şirkəti DBG Technology ilə m&uuml;qavilə imzalayıb, eyni zamanda bu m&uuml;əssisə məlumat &ouml;t&uuml;rmə avadanlığı və elektron l&ouml;vhələrin istehsalına da başlayacaq. Yeni m&uuml;qavilə ilə Xiaomi smartfon istehsalının yarısını Vyetnamda həyata ke&ccedil;irən və &ouml;lkədə bazar payına g&ouml;rə lider olan Samsung-la bir yerdə bazarda &ouml;n sıralarda olacağı g&ouml;zlənilir.

Xiaomi Vyetnamda smartfon istehsal edəcək

Kriptovalyuta bazarı genişləndikcə, bir &ccedil;ox şirkətlər rəqəmsal aktivləri &ouml;z əməliyyatlarına daxil etmək, həm&ccedil;inin m&uuml;ştəriləri &uuml;&ccedil;&uuml;n kriptovalyuta ilə bağlı xidmətlər &uuml;zərində işləyir.
Bu dəfə isə Visa şirkəti Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində (BƏƏ) VIP istifadə&ccedil;ilər &uuml;&ccedil;&uuml;n limitsiz Bitcoinblack kredit kartını təqdim edib. Şirkətin verdiyi mətbuat a&ccedil;ıqlamasına g&ouml;rə, ilk dəfə 2021-ci ildə buraxılan kartı d&uuml;nya &uuml;zrə yalnız 10.000 &uuml;zv istifadə edə bilər. Bildirilir ki, Visa bu addımı ilə istifadə&ccedil;ilərin sayını xeyli artıracaq. Bundan əlavə, kartla istifadə&ccedil;ilər Bitcoin və digər əsas kriptovalyutaları birdəfəlik nağd pula &ccedil;evirə biləcəklər.
Bitcoinblack Visa-nın qəbul edildiyi 140-dan &ccedil;ox &ouml;lkə də daxil olmaqla, insanlara &ouml;z kriptovalyutalarını d&uuml;nyanın hər yerində istifadə etməyə imkan verir.

Visa BƏƏ-də Bitcoin kredit kartını istifadəyə verir

Son zamanlar s&uuml;rətlənən kosmos missiyaları ilə bu sahədə &ccedil;alışan şirkətlərin sayında artım var. Britaniyalı sahibkar Ser Ri&ccedil;ard Branson tərəfindən təsis edilən Virgin Orbit bu şirkətlərdən biridir. Şirkət Boeing 747 təyyarəsindən LauncherOne adlı raketi buraxaraq orbitə peyklər g&ouml;ndərir. 
Virgin Orbit peykləri yerin orbitinə yerləşdirərək &nbsp;missiyasını uğurla başa vurub. Bildirək ki, Straight Up adlanan missiya şirkətin uğurla başa vurduğu d&ouml;rd&uuml;nc&uuml; u&ccedil;uş idi. Şirkət ABŞ Kosmik Q&uuml;vvələri &uuml;&ccedil;&uuml;n &uuml;&ccedil; missiyadan birincisini bununla tamamlayıb. Şirkət həm&ccedil;inin Virgin Orbit təyyarəsinin bu il B&ouml;y&uuml;k Britaniya Kosmik Agentliyi və Kral Hərbi Hava Q&uuml;vvələri ilə ilk beynəlxalq buraxılışını etməyi planlaşdırır.
Məlumatlara g&ouml;rə, LauncherOne raketi &ccedil;əkisi 500 kiloqram və ya daha az olan mini peykləri daşımaq &uuml;&ccedil;&uuml;n hazırlandığına g&ouml;rə onu SpaceX-in b&ouml;y&uuml;k missiyalarında istifadə etmək olmaz. Bununla belə, şirkətin &ldquo;Cosmic Girl&rdquo; adlandırdığı &ldquo;Boeing 747&rdquo; təyyarəsi istənilən hava limanından havaya qalxa bilir və bu, raket buraxma qurğularına ehtiyacı aradan qaldırır.

Virgin Orbit təyyarəsi missiyasını uğurla başa vurub

Huawei şirkəti itirilmiş əşyaların tapılmasını asanlaşdıran izləmə cihazını təqdim edib.&nbsp;
Bildirilir ki, şirkətin izləmə cihazının &ouml;l&ccedil;&uuml;ləri 32 &times; 31,2 &times; 5,6 mm və &nbsp;&ccedil;əkisi 6 qramdır. Huawei Tag bir ildən &ccedil;ox istifadəni təmin edən CR2032 batareyası ilə təchiz edilmişdir. Həm&ccedil;inin bluetooth və NFC texnologiyaları ilə təchiz edilmiş aksesuar IP67 reytinqi sayəsində suya və toza davamlıdır.
Onu da əlavə edək ki Huawei Tag yalnız əməliyyat sistemi HarmonyOS 2.0 olan smartfonlara uyğun gəlir. Bundan əlavə, cihaz 92 dB-ə qədər səs &ccedil;ıxara bilən dinamikə malikdir. İyulun 30-dan etibarən &Ccedil;ində satışa &ccedil;ıxarılacaq cihazın &ldquo;Apple AirTag&rdquo;in yarı qiymətinə satılacağı bildirilir.

Huawei-in izləmə cihazı təqdim edilib

Bugatti şirkəti ilk elektrikli skuter modelini təqdim satışa &ccedil;ıxarıb. Bugatti tərəfindən hazırlanan avtomobil modelləri bir milyon dollardan yuxarı qiymətlərlə yalnız &ccedil;ox məhdud auditoriyaya m&uuml;raciət edir. Şirkət indiyədək normal b&uuml;dcəli &nbsp;istehlak&ccedil;ılar &uuml;&ccedil;&uuml;n he&ccedil; bir avtomobil istehsal etməyib və &ccedil;ox g&uuml;man ki, gələcəkdə də olmayacaq.&nbsp;
&Ouml;tən aylarda ilk dəfə təqdim edilən elektrikli skuter 15,8 kq-lıq ağırlığndadır. A&ccedil;ıqlamaya g&ouml;rə, bu model 700 Vt m&uuml;hərrikə malikdir və 30 km/saat s&uuml;rətə &ccedil;ata bilir.
Daxili LED işıqları və LED ekranı olan və arxa işıqla Bugatti loqotipini yerə əks etdirə bilən elektrikli skuter &uuml;&ccedil; fərqli rəngdə hazırlanıb və 360 Wh batareya ilə istifadədən asılı olaraq 35 km-ə qədər məsafə qət edə bilər. Skuterin satış qiyməti isə1200 dollar olaraq m&uuml;əyyən edilib. D&uuml;nya miqyasında satılacağı bildirilən e-ABS əyləc sisteminə malik skuter 110 kq-a qədər y&uuml;k daşıya bilir.

Bugatti ilk elektrikli skuterini satışa çıxarıb

Samsung şirkəti yanvar ayında ke&ccedil;irilən tədbir zamanı Galaxy S22 modellərini təqdim etmişdi. Təqdim olunan seriyanın ən diqqət &ccedil;əkən modeli isə Galaxy Note seriyası kimi qələm dəstəyi ilə təchiz olunan Galaxy S22 Ultra modeli olub.
Verilən məlumatlarda bildirilir ki, Galaxy S22 Ultra Note seriyasının modelləri ilə m&uuml;qayisədə ən &ccedil;ox satılan smartfondur.
2017-ci ildə Note 7 cihazlarında yaranan batareya problemindən sonra &ccedil;ətin anlar yaşayan və daha sonra Galaxy Note 8-i satışa &ccedil;ıxaran Samsung o d&ouml;vrdə 10 milyona yaxın satış rəqəminə &ccedil;atmışdı. Galaxy S22 Ultra-nın isə indiyədək 11 milyondan &ccedil;ox satıldığı bildirilir. Bu da onu g&ouml;stərir ki,&nbsp; Galaxy S22 Ultra modeli istifadə&ccedil;ilər tərəfindən &ccedil;ox sevilir.

Samsung Galaxy S22 Ultra satışda Galaxy Note seriyasını ötüb

&Ccedil;ində artan Covid-19 hadisələri səbəbiylə Şanxay fabrikini bağlamaq məcburiyyətində qalan Tesla ikinci r&uuml;bdə istehsal etdiyi və təslim etdiyi avtomobillərin sayında azalma olduğunu bildirib.
Şirkət &ouml;tən r&uuml;bdə istehsal etdiyi və təhvil verdiyi avtomobillərin sayını a&ccedil;ıqlayıb. İlin ilk r&uuml;b&uuml;nə nisbətən təxminən 50 min daha az avtomobil istehsal edən şirkət son &uuml;&ccedil; ayda 258.580 avtomobil istehsal edib.
Bildirək ki, şirkət pandemiya səbəbindən martın 28-də Şanxay Gigafactory-ni bağlamalı olmuşdu. Tesla bir m&uuml;ddət bağlanan fabrikin həm&ccedil;inin 2022-ci ilin ikinci r&uuml;b&uuml;ndə istehsal olunan avtomobillərin sayının azalması ilə birbaşa əlaqəli olduğunu qeyd edib. İlin ikinci r&uuml;b&uuml;n&uuml;n məlumatları g&ouml;stərir ki, istehsal&ccedil;ı 255 mindən &ccedil;ox avtomobil istehsal edə bilsə də, 254 695 avtomobili təhvil verə bilib. Bu m&uuml;ddət ərzində cəmi 16 411 Model S və Model X istehsal edilib, 16 162 ədəd isə təhvil verilib. Həm&ccedil;inin Model 3 və Model Y-də 242 169 ədəd istehsal edilmiş və 238 533 ədəd tədar&uuml;k edilmişdir.
Onu da nəzərinizə &ccedil;atdıraq ki, şirkət 2022-ci ilin ikinci r&uuml;b&uuml; &uuml;zrə maliyyə nəticələrini isə iyulun 20-də a&ccedil;ıqlayacaq.

Tesla istehsal etdiyi və təslim etdiyi avtomobillərin sayında azalma olduğunu bildirib

WhatsApp hazırda yeni məxfilik funksiyaları &uuml;zərində işləyir. Bildirilir ki, WhatsApp &ouml;z istifadə&ccedil;ilərinə onlayn olduğunu gizlətmək imkanı təklif edəcək.
Bildiyiniz kimi, tətbiqdə son g&ouml;r&uuml;nən funksiyanı gizlədə biləcəyiniz bir funksiya var. Amma bu funksiya sizin son g&ouml;r&uuml;nmə vaxtınızı gizlətsə də, siz onlayn olduğunuz zaman digər istifadə&ccedil;ilər onu g&ouml;rə bilər.
Bu yenilik ilə istifadə&ccedil;ilər onlayn olduğunu izləyən kimsə varsa, onların &ouml;zlərini izləməsinin qarşısını ala biləcəklər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, x&uuml;susiyyətin nə vaxt istifadəyə veriləcəyi ilə bağlı he&ccedil; bir dəqiq məlumat yoxdur.

WhatsApp-da artıq onlayn olduğunuzu gizlədə biləcəksiniz

"ChinaDan" ləqəbindən istifadə edən &ccedil;inli xakker Şanxay polisindən 1 milyard &Ccedil;in vətəndaşının şəxsi məlumatlarını oğurladığını bildirib. Xakker ke&ccedil;ən həftə Breach Forums haker forumunda 10 bitkoin &uuml;&ccedil;&uuml;n 23 terabaytdan (TB) &ccedil;ox məlumat satmağı təklif edib, bu da təxminən 200.000 dollara bərabərdir.
Onu da əlavə edək ki, ChinaDan tərəfindən paylaşılan forum yazısında &ldquo;Şanxay Milli Polisinin (SHGA) məlumat bazası 2022-ci ildə sızdırılıb. Bu verilənlər bazası TB-larla məlumat və 1 milyard &Ccedil;in vətəndaşı haqqında məlumat ehtiva edir." -deyə bildirilib. Əldə edilən məlumata g&ouml;rə, sızdırılmış məlumat bazasında ad, &uuml;nvan, doğulduğu yer, milli şəxsiyyət n&ouml;mrəsi, mobil telefon n&ouml;mrəsi, b&uuml;t&uuml;n cinayət/iş təfərr&uuml;atları daxil olmaqla, &Ccedil;in vətəndaşlarının &ccedil;oxlu məlumatları m&ouml;vcuddur. Şanxay h&ouml;kuməti və polis departamenti hələlik məsələ ilə bağlı a&ccedil;ıqlama verməsə də, hadisə &Ccedil;inin Weibo və WeChat sosial media platformalarında geniş işıqlandırılıb. Bununla belə, &Ccedil;in məlumat sızması mənasını verən &ldquo;data leak&rdquo; heşteqindən istifadəni qadağan edib.
Pekində yerləşən Trivium China konsaltinq şirkətinin texnologiya siyasəti araşdırmalarının rəhbəri Kendra Şafer iddianın doğru olub-olmadığını s&uuml;but etməyin &ccedil;ətin olduğunu, həm&ccedil;inin doğru olduğu təqdirdə isə bu hadisənin tarixin ən b&ouml;y&uuml;k kiber-h&uuml;cumlarından biri olacağını qeyd edib. Digər tərəfdən, Binance kriptovalyutasının baş direktoru Tsao &Ccedil;anqpenq də bu məsələdən sonra artıq istifadə&ccedil;ilərin təsdiqlənmə addımlarını daha təhl&uuml;kəsiz edəcəklərini a&ccedil;ıqlayıb.

Çinli xakker 1 milyard vətəndaşın məlumatını oğurlayıb

&Ouml;lkəmizdə e-İdman sahəsində ke&ccedil;irilən bir ne&ccedil;ə yarışın qalibi olan Eternal7Esport oyun komandasına NME, ForGamers və GameNoteBaku şirkərləri sponsorluq edir. Həm&ccedil;inin komanda PUBG və Valortant-da iştirak edir.
Məlumat &uuml;&ccedil;&uuml;n qeyd edək ki, e-İdman onlayn oyunlara əsaslanan idman n&ouml;v&uuml;d&uuml;r. Elektron idman d&uuml;nyanın hər yerindən insanların internet vasitəsilə tanış olub oyun oynadığı və ya b&ouml;y&uuml;k beynəlxalq elektron idman təşkilatları vasitəsilə d&uuml;nyanın m&uuml;xtəlif yerlərindən insanların g&ouml;r&uuml;ş&uuml;b oyun oynaya bildiyi idman n&ouml;v&uuml; hesab olunur. Digər idman yarışlarında olduğu kimi, e-İdman yarışlarında da fərdlər və ya komandalar rəqabətə girir və oyun&ccedil;ulardan həm fiziki, həm də zehni səy və bacarıq tələb edir.

Azərbaycanın oyun komandası Eternal7Esport yeni “Dragon” Series formasını təqdim edib

Bu videoda d&uuml;nyanın ən b&ouml;y&uuml;k sosial şəbəkələrindən biri olan Instagram-ın qurulmasından danışmışıq. Bu g&uuml;n həyatımızın bir par&ccedil;ası olan Instagram Instagram olana qədər uzun bir yol ke&ccedil;ib. Bu yolu videoda izləyə bilərsiniz.
Artıq &ldquo;Startap necə quruldu?&rdquo; rublikamızda d&uuml;nyanın ən məşhur startaplarının qurulma hekayələrindən danışacağıq.

Instagram necə quruldu?

Bir &ccedil;oxumuzun hər g&uuml;n təbii qəbul etdiyi bir yenilik var - rəngli ekran. İstər komp&uuml;terimizdə &ccedil;alışsaq, istər ailəmizlə televizora baxsaq, biz parlaq rənglər paradına b&uuml;r&uuml;n&uuml;r&uuml;k. Rəngli TV G&uuml;n&uuml; bizə xatırladır ki, bu he&ccedil; də həmişə belə olmayıb. Televiziya ilk dəfə təqdim olunanda qara və ağ ekrandan ibarət idi. Həqiqətən də, o vaxt televizor bozun saysız-hesabsız &ccedil;alarları kimi idi.&nbsp;
Televiziya ilk dəfə 19-cu əsrin sonlarında sınaqdan ke&ccedil;irilməyə başlayıb, lakin elektronika o zaman prosesin effektiv işləməsi &uuml;&ccedil;&uuml;n kifayət qədər inkişaf etməmişdi. Uğurlu televiziya yayım sistemi qurulana qədər daha 30 il lazım idi. Ancaq o zaman da, yəni 1935-ci ilə qədər m&uuml;ntəzəm ağ-qara verilişlər yayımlanırdı. Bu, yayımda k&uuml;tləvi artımın başlanğıcı idi və 1950-ci ilə qədər təkcə ABŞ-da 6 milyon televiziya var idi. Rəngli televiziya hələ 1897-ci ildə inkişafda olsa da, 1928-ci ilə qədər o reallaşmadı. Lakin, bu zaman rəngli yayım n&uuml;mayiş olundu, buna baxmayaraq faktiki ilk yayım 1938-ci ilə qədər baş tutmadı. N&uuml;mayiş olunanlar sadəcə sınaq yayımları idi. Yalnız 1954-c&uuml; ildə ilk milli yayım 1 yanvarda yayımlandı və bu yayım əyləncəsinin yeni d&ouml;vr&uuml;n&uuml;n m&uuml;jdə&ccedil;isi oldu. Bu, d&ouml;n&uuml;ş n&ouml;qtəsinin yalnız başlanğıcı idi. Bu, b&uuml;t&uuml;n prime-taym yayımının yarısından &ccedil;oxunun rəngli yayımlanacağı barədə elan edilən zaman rəngli televiziya &uuml;&ccedil;&uuml;n b&ouml;y&uuml;k bir g&uuml;n idi. Rəngli yayım artarkən, ev televiziyalarının rəngə ke&ccedil;idi daha uzun &ccedil;əkirdi.
M&ouml;vcud texnologiya istehlak&ccedil;ı &uuml;&ccedil;&uuml;n olduqca bahalı olan b&ouml;y&uuml;k qutu televizorları təqdim edirdi. Amma 1980-ci ilə qədər m&ouml;vcud televizorların əksəriyyəti rəngəli idi. Qara və Ağ g&ouml;r&uuml;nt&uuml;lər niş bazarlara, x&uuml;susən təhl&uuml;kəsizlik kameraları və ki&ccedil;ik portativ dəstlər kimi aşağı g&uuml;c sistemlərinə d&uuml;şm&uuml;şd&uuml;. Bu g&uuml;n də təhl&uuml;kəsizlik sistemlərinin əksəriyyəti qara və ağ yayım sistemindən istifadə edir.
Avropada yayım sistemləri bir qədər geridə qalmışdı. bunun M&uuml;ntəzəm olaraq yayımların həyata ke&ccedil;irilməsinə 1967-ci ilə qədər vaxt lazım olmuşdu. &Uuml;mumd&uuml;nyada 1980-ci ildən etibarən k&uuml;tləvi şəkildə rəngli televizor yayılmağa başladı. 5 il ərzində d&uuml;nyanın hər bir xalqında &uuml;st&uuml;nl&uuml;k verilən yayım formatı kimi yayılmağa başladı.
Rəngli TV G&uuml;n&uuml; texnologiyanın bu g&ouml;zəl inkişafını qeyd etmək g&uuml;n&uuml;d&uuml;r. Bu g&uuml;n rəngarəng yayımın heyrətamizliyə, ağ-qara verilişlər nostaljiyə &ccedil;evrilib. Rəngli Televiziya G&uuml;n&uuml; texnologiya sahəsində nə qədər irəli getdiyimizi n&uuml;mayiş etdirən ən parlaq və ən yeni şoulara baxmaqla qeyd olunur.

Rəngli Televiziya Günü

Bu g&uuml;n Bakıda TEKNOFEST Azərbaycan&rdquo; Aerokosmik və Texnologiya Festivalı &ccedil;ər&ccedil;ivəsində ke&ccedil;irilən &ldquo;Take Off Baku Startup Summit&rdquo; başlayıb. Sammitdə startap&ccedil;ılara təqdimatla &ccedil;ıxış etmək, B2B formatda g&ouml;r&uuml;şlər ke&ccedil;irmək və panel m&uuml;zakirələrdə iştirak etmək imkanları yaradılıb.

Take Off Baku Startap Sammiti Başlayıb! Startapları yaxından tanıyaq

18 may 2010-cu ildə <a href="ttps://bitcointalk.org/index.php?topic=137.0" target="_blank" rel="noopener">bitcointalk.org</a> saytında &ldquo;laszlo&rdquo; (tam adı: Laszlo Hanyecz) adlı istifadə&ccedil;i bir elan paylaşdı: &ldquo;Bir ne&ccedil;ə pizza &uuml;&ccedil;&uuml;n 10.000 Bitcoin &ouml;dəyəcəm. Ola bilsin ki, 2 b&ouml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;l&uuml; olsun, n&ouml;vbəti g&uuml;nə &uuml;&ccedil;&uuml;n də bir az qalmış olar. Mən daha sonra yemək &uuml;&ccedil;&uuml;n pizzadan artıq qalmağını xoşlayıram&rdquo;. Bu elandan sonra &ldquo;ender_x&rdquo; adlı istifadə&ccedil;i həmin g&uuml;n m&ouml;vzuya şərh yazaraq, 10.000 Bitcoinin iki b&ouml;y&uuml;k pizza &uuml;&ccedil;&uuml;n &ccedil;ox olduğunu d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;y&uuml;n&uuml; və pulsuz pizza əldə etmək yolunda ona uğurlar arzuladığını bildirmişdi. Beş g&uuml;n sonra Hanyecz 22 may 2010-cu il tarixində, saat 19:17-də o, pizzalarının şəkli ilə &ouml;z postunu şərh etdi: "Mən sadəcə olaraq pizzaları 10.000 Bitcoinə aldığımı bildirmək istədim." Bununla da, Hanyeczbitcoin ilə satın alınan ilk fiziki məhsulu sənədləşdirdi. Hanyeczdən bu Bitcoinləri eyni forumda olan başqa bir İngilis istifadə&ccedil;i 4 g&uuml;n sonra g&ouml;rərək barter etmişdi.
Bu m&uuml;badiləni uğurlu hesab edən Hanyecz iki b&ouml;y&uuml;k pizza &uuml;&ccedil;&uuml;n 10.000 Bitcoin elanını &ldquo;a&ccedil;ıq təklif&rdquo; olduğunu bildi. &ldquo;A&ccedil;ıq təklif&rdquo;dən sonra daha &ccedil;ox insan onun &uuml;&ccedil;&uuml;n pizza sifariş etməyə başlamasıyla Hanyeczin Bitcoinlərinin sayı s&uuml;rətlə azalmağa başladı. 4 avqust 2010-cu ildə Hanyecz pizzaların pulunu &ouml;dəmək &uuml;&ccedil;&uuml;n kifayət qədər Bitcoin istehsal etməyə davam edə bilməyəcəyini əsas gətirərək təklifini ləğv etdi. Bununla da bu pizza macərası yekunlaşdı.&nbsp;
Bir ne&ccedil;ə ay sonra 29 Noyabr 2010-cu ildə "ribuck" adlı başqa istifadə&ccedil;i m&ouml;vzuya "Bu d&uuml;nyanın ilk milyon dollarlıq pizzası olacaqmı?" şərhini verdi. Onun bu şərh illər sonra reallığa &ccedil;evrildi və 10 000 Bitcoin milyon dollar dəyərində sahib oldu.
B&uuml;t&uuml;n bu olanlardan sonra o a&ccedil;ıqlamasında bundan peşman olmadığını, o vaxt &uuml;&ccedil;&uuml;n bunun kifayət qədər həzzverici olduğunu və Bitcoin ilə ticarəti bir nəfərin başlatmalı olduğun bildirib. Florida ştatının Jacksonville şəhərindəki Papa John's-da satın almanın xatirəsinə &ldquo;Papa John's. Məşhur Bitcoin Pizzalarının istehsal&ccedil;ıları. 22 may 2010-cu il.&rdquo; yazılı l&ouml;vhə də var. Həqiqətən də, Laszlo Hanyecz tarixdə Bitcoin ilə ticarət edən şəxsdir.&nbsp;

22 May - Bitcoin Pizza Günü

İdris Şabanlı proqramlaşdırma sahəsində 8 ildən &ccedil;ox təcr&uuml;bəyə sahib "full stack web" proqramistdir. Proqramistliklə yanaşı, İdris bəy Tech Academy kursunda bu sahə &uuml;zrə baş m&uuml;əllim vəzifəsində də &ccedil;alışır. Videoda o proqramistliyə necə başlamaq lazım olduğu, bu sahənin nəzəri və praktiki tərəfləri, proqramlaşdırmada populyar olan dillər haqqında məlumat verib. İdris bəy həm&ccedil;inin necə yaxşı proqramist olmağın yolları ilə bağlı fikir və təcr&uuml;bələrini b&ouml;l&uuml;ş&uuml;b və yeni başlayan şəxslərə t&ouml;vsiyələrini də bildirib.

Proqramlaşdırmaya haradan və necə başlamalıyam?

Quest 2 modeli ilə bu sahənin ən &ouml;nəmli oyun&ccedil;ularından birinə &ccedil;evrilən Meta-nın yeni eynəkləri haqqında ilk məlumatı Mark Zukerberq paylaşıb. Texnoloji sektorun gələcəyi olaraq g&ouml;r&uuml;lən virtual və əlavə reallıq texnologiyaları inkişaf etməyə davam edir.
Təxminən 1 dəqiqəlik videonu şəxsi Facebook hesabında yerləşdirən Zukerberq videoda &ouml;z&uuml;n&uuml;n yeni hazırladığı y&uuml;ksək səviyyəli reallıq eynəklərindən istifadə edir. Videodakı yeni reallıq eynəklərinin kod adı Project Cambria olaraq qeyd olunub.&nbsp;
Meta Quest 2 modelindən fərqli olaraq, Project Cambria xarici d&uuml;nyaya baxmaq &uuml;&ccedil;&uuml;n rəngli kameralara da malikdir. Mark Zukerberq videoda &ldquo;The World Beyond&rdquo; adlı təcr&uuml;bədən istifadə edir. The World Beyond təcr&uuml;bəsində biz də Project Cambria-nın əllərin aşkarlanmasında &ccedil;ox m&uuml;vəffəqiyyətli bir iş g&ouml;rd&uuml;y&uuml;n&uuml; g&ouml;r&uuml;r&uuml;k. Xatırladaq ki, Quest 2 modelində də əllərin aşkarlanması və əl idarəsi kimi x&uuml;susiyyətlər var, lakin &ccedil;ox yaxşı işləmir və bu x&uuml;susiyyətlər &ccedil;ox az proqramlar tərəfindən istifadə edilə bilir. Bu il təqdim edilməsi g&ouml;zlənilən Project Cambria-nın texniki x&uuml;susiyyətləri və nə edə biləcəyi barədə əlavə məlumat isə hələlik yoxdur.

Mark Zukerberq Metanın yeni reallıq eynəklərinin təfərrüatlarını paylaşıb

Ceyhun Cəfərov kibertəhlükəsizlik və xakerlik sahəsində uzunmüddətli təcrübəyə sahibdir. Uzun illərdir fəaliyyətini kibertəhlükəsizlik sahəsində davam etdirən Ceyhun bəy Techaz Mediaya danışıb. Videonu aşağıdakı linkə keçid edərək izləyə bilərsiniz!

Twitter-də Bug Tapan Azərbaycanlı Xaker Ceyhun Cəfərov

Son illərin ən məşhur sosial media platformalarından biri olan TikTok-un istifadəçi sayı günü-gündən artır. TikTok indi dünyadan kənarda da istifadə olunur. Kosmosda ilk TikTok paylaşımı Avropa Kosmik Agentliyinin (ESA) astronavtı Samantha Cristoforetti tərəfindən edilib. Missiya üçün aprelin 27-də Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya gedən Samantha Cristoforetti 88 saniyəlik paylaşımla həm sosial media, həm də kosmos tarixinə adını yazdırıb. Daha əvvəl də ISS-dən çoxlu video və paylaşımlar etdiyi də qeyd olunub. Bununla belə, kosmosdan olan bu paylaşım TikTok üçün bir ilk olub.

Kosmosda ilk Tiktok videosu paylaşılıb

Tetris. Bir çoxlarını uşaqlığına geri aparan o məşhur oyun. Yəqin ki, oyunu uşaqlığı 90-danlara təsadüf edənlər oyunu məhs həmin illərə aid edir. Bilinənin əksinə oyunun daha qədim və böyük tarixi var. 
Tetris 1984-cü ildə Sovet proqram mühəndisi Aleksey Pajitnov tərəfindən yaradılmışdır. Sovet Elmlər Akademiyasında nitqin tanınması üzrə tədqiqatçı kimi çalışan Pajitnovun ambisiyası insanları xoşbəxt etmək üçün kompüterlərdən istifadə etmək idi. Bunun üçün o müxtəlif kompüter oyunları hazırlayırdı. Bu oyunlardan ən məşhuru isə Tetris oldu. Tetris adı "tetra" ("dörd" deməkdir) və sevimli idman növü olan "tennis" sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Oyunun ilk hazırlandığı kompüter Electronika 60-da qrafik interfeys olmadığı üçün Pajitnov boşluqlar və mötərizələrdən istifadə edərək sahəni və parçaları modelləşdirmişdi.Tamamlanmış xətlərin ekranı tez doldurduğunu anlayan Pajitnov Tetris oyununun əsas hissəsini yaradaraq onları silmək qərarına gəlib. Oyun tez bir zamanda Elmlər Akademiyasının ofislərinə yayıldı və bir neçə həftə ərzində kompüteri olan hər Moskva institutuna oynanılmağa başladı. İş o yerə çatmışdı ki, Tibb İnstitutunda oyunu qadağan etdi.  Tetris ən böyük video oyunlarından biridir. 2011-ci ilin dekabr ayına qədər o, 202 milyon nüsxə və 132 milyon pullu mobil oyun endirilməsi satmaqla bütün zamanların ən çox satılan video oyun franşizalarından birinə çevrildi. Game Boy versiyası bütün zamanların ən çox satılan oyunlarından biridir və 35 milyon nüsxədən çox satılmışdır.
Tetrisin bir çox individuallığı və ilkləri var. Belə ki, oyun kosmosa göndərilən ilk videooyubdur. 1993-cü ildə rus kosmonavtı Aleksandr Serebrovun Mir kosmik stansiyasına öz Nintendo Game Boy və Tetris oyununu aparması tarixdə bir ilkə imza atmasına səbəb olmuşdur. Tetris oyunu sonralar bir çox elmi işlərin, tədqiqatların mövzusu olmuşdur. Bir sıra nüfuzlu universitetlər oyunun insan üzərində təsirini araşdırmışdır. 2009-cu ildə yayımlanan sənədlərə görə oyun insan beyninin forması dəyişir. Oyunun lisenzaiyası üzərində də bir çox mübahisələr aparılmışdır. 1996-cı ildə mübahisələr yekunlaşaraq oyunun əqli mülkiyyət hüquqnunu Aleksey Pajitnov geri vermişdir.

90-ların oyunu Tetris

Elektron ticarət sahəsində fəaliyyət göstərən Trendyol bu gün əksər insanlar tərəfindən aktiv şəkildə istifadə olunur. Bu uğurun fonunda bir qadın sahibkar dayanır. Demet Mutlunun təsisçisi olduğu 'Trendyol' nədir? Gəlin bu suala cavab axtaraq. Türkiyənin ən çox seçilən və ziyarət edilən onlayn alış-veriş platforması olan Trendyol 2010-cu ildə Demet Mutlu tərəfindən qurulub. 2010-cu ildə qurulan şirkət 2018-ci ildə dünyaca məşhur alış-veriş platforması tərəfindən alınıb. Satınalma Çində yerləşən dünyaca məşhur elektron ticarət platforması Alibaba tərəfindən həyata keçirilib. Bu alışın dəyəri 1 milyard 78 milyon dollar olub. Satıldıqdan sonra iş adamı Demet Mutlu platformada baş icraçı direktor vəzifəsini davam etdirib. Trendyol təklif etdiyi xidmət sahəsində özünəməxsus bir çox xüsusiyyətlərə malikdir. Platformada bazar xidmətindən tutmuş ikinci əl məhsul satışına qədər və bir çox digər qida və oxşar xidmət sektorlarında fəaliyyət göstərir. Əslində şirkətin bütün xidmət proqramları ilə yanaşı, 'Trendyol Milla' adlı onlayn mağaza markası da var. 2020-ci ildə açıqlanan məlumatlara görə Türkiyənin ən çox seçilən alış-veriş platforması olan Trendyol günü-gündən böyüməyə davam eedir Bütün bu artımın nəticəsi olaraq platforma yerli istehsalçıların və dünya brendlərinin məlumatlılığını artırıb. Beləliklə, bütün bu inkişaf prosesi türk markası qavrayışının güclənməsinə təkan verib. Trendyol həm də dünyanın əsas platformalarından biridir. Digər tərəfdən Türkiyənin ilk dekakorn şirkəti kimi önə çıxır.Trendyol elektron ticarət platforması olaraq öz brendindən başqa biznesmenlərin və KOM-ların rəqəmsallaşdırılmasında vasitəçi kimi çıxış edir. Platforma vasitəsilə müəssisələri daha çox müştəriyə gətirir. Beləliklə, biznesin böyümə proseslərinə dəstək olur. O, həmçinin qadın sahibkarlara ayrıca dəstək təklif edir və qadın sahibkarların rəqəmsal iqtisadiyyatda iştirakını dəstəkləyir. Yerli istehsalı və istehsalçıları dəstəkləyən Trendyol-un bu yolla ölkə iqtisadiyyatına güclü töhfə verdiyi görünür.

Müştərilərdən gələn tələblər də Trendyol-un güclənməsinə və inkişafına təkan verir. Xüsusilə, son illərdə müştəri tələbləri də pandemiya dövründə xidmət anlayışına əhəmiyyətli yeniliklər əlavə etməklə davam edən Trendyol-un böyüməsinə daxildir. Bu tələblərə uyğun olaraq şirkət yeni tətbiqləri həyata keçirib və həyata keçirməkdə davam edir. Bu tətbiqləri aşağıdakı kimi sadalaya bilərik: Trendyol Express, Trendyol Fast Market, Trendyol Yemek, Trendyol Wallet and Kabinet. Bəs bu yeni proqramlar hansılardır? Trendyol Tech Türkiyənin aparıcı Ar-Ge mərkəzlərindən biridir.Sürətlə inkişaf edən nəqliyyat şəbəkəsi olan Trendyol Express kimi tətbiqlərə malikdir. Bundan əlavə, sürətli çatdırılma fəaliyyətləri olan Trendyol Market və Trendyol Yemek kimi Trendyol Go proqramları var. O, həmçinin Türkiyənin bir neçə ikinci əl məhsul platforması olan Dolap təşəbbüsü ilə məşhurdur. Qeyd edək ki, Trendyol Alibaba tərəfindən alındıqdan sonra onun tərəfdaşlıq strukturunda bəzi dəyişikliklər baş verib. Bu dəyişikliklər nəticəsində təbii ki, ən mühüm pay Alibaba-ya məxsusdur. Dəyişən strukturda faizlər belədir: Trendyol-un 86,5%-i Alibaba şirkətinə məxsusdur. Qalan faizlər, təxmin etdiyiniz kimi, şirkətin ikinci sırada olan faizi Mutluya aiddir. Demet Mutlunun faizi isə 6,96% təşkil edir. Sifarişi izləyən digər adlar 5,55% ilə Evren Üçok, 0,78% ilə Begüm Tekin və son olaraq 0,21% ilə Zeki Güçlü Kayadır. Trendyol-un qurucusu təsisçisi və baş direktoru yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi Demet Mutludur. O, həm də Peak Games oyun müəssisəsinin investoru və həmtəsisçisi kimi tanınır. Mutlu ilk dəfə Trendyola 300 min dollarlıq sərmayə ilə başlayıb. Platformanın dəyəri yalnız ilk on altı ayda 150 milyon dollara çatıb. Trendyol-a ilk sərmayə qoyan şəxslərdən biri də Mynet-in qurucusu Emre Kurttepeli və Eyni zamanda e-ticarət sektorunun əhəmiyyətli adlarından biri olan Sidar Şahindir. Bundan əlavə deyə bilərik ki,  Trendyol Kleiner Perkins Caufield və Byers kimi şirkətlərdən investisiyalar alıb. Beləliklə, platforma 2010-cu ildə dövriyyəsini 34 milyon civarına çatdırıb

Trendyol nədir və necə yaranıb?

Alman startapı Volocopter 2011-ci ildən özünün tam elektriklə işləyən qalxma və enmə təyyarəsi üzərində işləyir. Bir sıra prototiplərdən və “1500-dən çox” sınaq uçuşundan sonra şirkət VoloCity adlı hava taksisinin tam ölçülü istehsaldan əvvəlki prototipini hazırlayıb. 2021-ci ilin dekabrında baş tutan uçuşda təyyarənin havaya qalxması, bir dəqiqə ərzində havada dayanması və daha sonra təyyarədə heç bir insan olmadan operatorlar tərəfindən uzaqdan idarə olunaraq uğurla enişi göstərilir. Bildirilib ki, eVTOL-da 200 kq tutumlu iki sərnişin və əl yükü üçün yer var. Onun uçuş məsafəsi 35 km, maksimal sürəti isə 110 km/saatdır. Üstündə 18 pər olsa da, şirkət onun adi bir helikopterdən dörd dəfə daha səssiz olduğunu iddia edir.

Volocopter hava taksisinin ilk uçuşunun görüntüləri yayımlanıb

Vüsal Qəmbərov müxtəlif ölkələrdə startapların qurulması, startapların inkişafı və dəyərləndirilməsi ilə bağlı fikir və təcrübələrini bölüşüb. 

Vüsal bəy həmçinin blokçeyn texnologiyası və öz blokçeyn startapı haqqında da məlumat verib.

Biznesin inkişafı və marketinq üzrə mütəxəssis Vüsal Qəmbərov Techaz mediaya danışıb

Bir şey satmaq istədiyiniz zaman ilk işiniz nə olur? Siz bazarın adətən nəyiödədiyini öyrənirsiniz və sonra müvafiq olaraq araşdırmalarınızı aparırsınız. Onu qeyd edək ki, dəyər nisbidir və bazar qiymətləri sizə tez və ən yüksək qiymətə sata biləcəyinizi təmin edən bir baza yaratmağa kömək edir. Bu, əsrlər boyu bütün növ məhsullar üçün adekvat olduğu halda  niyə startaplar üçün çətin olur?
Bu gün sahibkarlıq demək olar ki, öz inkişaf dövrünü yaşayır. Birləşmə və satınalmalar (M&A) fəaliyyəti 2021-ci ildə 35,000-dən çox sövdələşmə üzrə 3,6 trilyon dollar təşkil edib və PE firmaları inkişafın davam edəcəyini  və daha uzunömürlü olacağına ümid edirlər. Əgər gəlirli, böyüyən startap sahibisinizsə, satmaq və ya “əldə etmək” üçün daha yaxşı vaxt tapa bilməyəcəksiniz. Bunun üçün isə dəyərləndirməyə və onu necə əldə etməyinizə düzgün yanaşmalısınız. Əgər, siz startapınıza emosional bağlısınızsa, ona obyektiv qiymət verməyəcəksiniz. İstədiyiniz qiymətə uyğun məlumatlar olmasa, alıcılar sizinlə əlaqə saxlamayacaqlar. Çenki alıcılar öz gəlirlərini proqnozlaşdırmaq üçün sizin performans göstəricilərinizə ehtiyac duyurlar və sonra onlar real qiymətləndirməyə nail olmaq üçün gəlirinizə və ya mənfəətinizə uyğun addım atırlar.
Startapınızın tarixi fəaliyyətini qiymətləndirmək çox rahatdır. Bu barədə çünki siz məlumatlısınız. Ancaq bunu başqalarına ötürmək bir qədər çətindir. Buna görə də siz startapınızla həm bazarın nə ödədiyini və alıcının sizin kimi startaplar üçün nə ödəməyə hazır olduğunu əks etdirməlisiniz. 
Sizi və alıcını xoşbəxt edən şərtlərlə satınalmanı bağlamaq istəyirsinizsə, performans və bazar məlumatlarından istifadə edərək startapınızı dəyərləndirməlisiniz. Biznesinizi həddindən artıq qiymətləndirsəniz,  alıcıları cəlb etməyəcəksiniz. Dəyərini aşağı salsanız, bu da çox uğurlu alınmayacaq. İstənilən nəticə məyusedici ola bilər. Buna görə də, startap qurduqda və ya qurduqdan sonra fəaliyyətinizdə startapınızı qiymətləndirmək üçün bütün meyarlara diqqət yetirməli, kimə və nəyə yönəldiyini tam araşdırıb bilməli, bazarda nəyi ödəyib ödəməyəcəyi barədə məlumatlı olmalısınız. Bunların hər biri olsa, sizin startapını uğurlu olacaq.

Sahibkarlar startaplarını qiymətləndirmək üçün niyə dataya əsaslanan yanaşmaya ehtiyac duyurlar?

Talifa İsgəndərli “SABAH.lab”ın icma ilə əlaqələr meneceridir.Daha öncə Youth Inc.” Sahibkarlıq proqramının koordinatoru olan Talifa sonra proqramın meneceri fəaliyyətini 2021-ci ilin sonuna qədər davam etdirib. Hazırda “SABAH.lab”ın icma ilə əlaqələr meneceri kimi yerli startap ekosisteminin inkişafı üçün fəaliyyətini davam etdirir.
"techtalks"da Talifa yerli Sabah Lab-dan startaplardan, akselerasiya proqramından və yerli ekosistem haqqında danışıb.

Talifa İsgəndərli ilə techtalk

2022-ci ilin ilk rübündə ən çox satışı olan istehsalçı müəyyənləşib.
ABŞ-ın “International Data Corporation” (IDC) tədqiqat şirkətinin məlumatına görə, 2022-ci ilin birinci rübündə masaüstü kompüterlər, noutbuklar və iş stansiyalarının daxil olduğu qlobal fərdi kompüter bazarı 5,1 faiz azalıb. COVID-19 ilə əlaqədar distant təhsil və iş sisteminə keçidlə kompüter bazarı son iki ildə davamlı olaraq artıb, ən böyük azalma isə bu rübdə baş verib.
Beləliklə məlum olub ki, ən çox satılan kompüter markası Lenovo olub
IDC-nin hesabatlarına görə, Lenovo 2022-ci ilin birinci rübündə 18,3 milyon satışla 22,7 faiz bazar payına nail olub. Dünyanın ən məşhur kompüter markası olan Lenovanın ardınca 15,8 milyon satışla 19,7 faiz bazar payı olan HP gəlir; Dell 17,1 faiz bazar payı ilə üçüncü olub. Mart ayında yeni nəsil Mac cihazlarını təqdim edən Apple, bu dövrdə 7,2 milyon kompüter sataraq yüzdə 8,9 bazar payına nail olub. Beləliklə, dördüncü ən məşhur kompüter istehsalçısı adını qazanan texnologiya nəhəngi, eyni dövrdə yüzdə 6,9 bazar payına çatan Tayvanlı rəqibi ASUS-u geridə qoymağı bacarıb. Qeyd edilib ki, Acer 5,4 milyon satışla 6,8 faiz bazar payına malikdir. Bu 5 addan başqa və “Digər” kateqoriyasında qeyd olunan brendlər 2022-ci ilin birinci rübündə cəmi 14,5 milyon kompüter sataraq 18,0 faiz bazar payına nail olublar.

Ən çox satılan kompüter markaları açıqlanıb

Ən çox yüklənən və asılılıq yaradan sosial şəbəkələr məlum olub.
Sosial media platformalarının sayının artması və yeni funksiyaların əldə edilməsi getdikcə daha çox istifadəçinin marağını cəlb edir. Bu halda yeni xüsusiyyətlər qazanan platformalar daha çox qarşılıqlı əlaqə təmin edərək istifadəçilərin asılılığa çevirə bilər. Gəlin indi bu sosial şəbəkələrdən danışaq.
Qeyd edək ki, ani mesajlaşma proqramı WhatsApp video zənglər, video göndərmək, səsli mesaj göndərmək kimi bir çox ünsiyyət formalarını təmin edir. Araşdırma nəticələrnə görə, tətbiqdə hər gün 66 milyard mesaj ötürülür və 65 milyon video zəng edilir və adi “WhatsApp” istifadəçisi gün ərzində 30 dəfə proqrama daxil olur.
2004-cü ildə ortaya çıxan Facebook da ən çox istifadə edilən proqramlardan birinə çevrilib. İlk dəfə masaüstü versiyası olan platforma 2008-ci ildə tətbiqə keçərək ümumilikdə 5 milyard dəfədən çox yüklənib.

Instagram da ən çox asılılıq yaradan tətbiqlərdən biridir. 2010-cu ildə qurulan sosial media platformasından hər ay ümumilikdə 2 milyarddan çox insan istifadə edir. İstifadəçilərin 68%-i gündə ən azı bir dəfə proqrama daxil olur və platformada orta hesabla 35 dəqiqə vaxt keçirir. İstifadəçilərin 42%-i paylaşılan yazıları yoxlamaq üçün proqrama bir neçə dəfə daxil olur.

TikTok sonradan bazara daxil olan tətbiqlər arasındadır. 2016-cı ildə qurulan platforma təkcə 2021-ci ilin mart ayında 120 milyon dəfədən çox yüklənib. Ümumilikdə proqram artıq 3 milyarddan çox insan tərəfindən Android və iOS sistemlərində yüklənib.

Ən çox asılılıq yaradan sosial şəbəkələr  açıqlanıb

Dünyanın ən çox istifadə edilən axtarış sistemi Google bu günə qədər 1 aprellə bağlı çoxlu zarafatlarla gündəmə gəlib. Bəzən “yeni layihə”, bəzən “oyun”, bəzən də “yeni bir xüsusiyyət” başlığı ilə bütün ictimaiyyətə 2000-ci ildən 1 aprel zarafatları edən Google heç kimin ağlına gəlməyən maraqlı zarafatları ilə hər kəsin marağını çəkib və insanları güldürməyi bacarıb.

Bu gün də ilk dəfə zarafat kimi qəbul edilən, amma real olan Gmail-dən danışacağıq.

Google ilk dəfə 2004-cü ilidə aprelin 1-də Gmail-i istifadəyə vermiş və insanlar da Gmail-in zarafat olduğunu düşünmüşdü. İstifadəçilərin 1 aprel zarafatı kimi qəbul etdikləri bu e-poçt xidməti bu gün ən populyar xidmətlərdən birinə çevrilib.

Hətta sonralar şirkətin CEO-su olan Sundar Pichai da 2004-cü il aprelin 1-də, Gmail-in istifadəyə verildiyi gün Google-da iş üçün müraciət edəndə o da digərləri kimi Gmail-in zarafat olduğunu düşünmüşdü. 

Qeyd edək ki, hazırda Gmail aylıq 1,5 milyard aktiv istifadəçiyə malikdir.. Müqayisə üçün bildirsək, Yahoo Mail-in isə  aylıq cəmi 228 milyon istifadəçisi olur. Deməli, Gmail AOL Mail və Hotmail kimi böyük e-poçt xidmətlərinin hamısını qabaqlayıb. Google Gmail-i elan edəndə hər kəsi həm də çox təəccübləndirmişdi. Çünki Onun 1 GB yaddas xidməti və digər funksiyaları insanlara çox maraqlı gəlmişdi.
 
İndi 1 gb-lıq yaddaş çox az görünməsinə baxmayaraq, həmin il Hotmail və Yahoo 2 və ya 4 mb-lıq yaddaş xidməti təqdim etmişdi. 1 gb yaddaş o vaxt üçün çox hesab olunurdu. 50000-ə yaxın e-poçta ekvivalent yaddaş bir qədər uzaq görünürdü.

Google Gmail-i elan edəndə 1 aprel zarafatı kimi qəbul edilmişdi

Dəniz suyundan duzun 99,9 faizini süzə bilən yeni texnologiya hazırlanıb.

Bildiyimiz kimi, qlobal istiləşmə və insan fəaliyyəti səbəbindən planetimiz hər gün daha çox zərər görür. 2025-ci ildə temperaturun yüksəlməsi və quraqlıq səbəbindən dünya əhalisinin yarısının su qıtlığı yaşayacağı təxmin edilir. Buna görə də Cənubi Koreyalı alimlər baş verəcək su qıtlığının qarşısını ala biləcək yeni bir sistem hazırladıqlarını açıqlayıblar. Metodun dəniz suyundakı suyun 99,9 faizini süzə biləcəyi açıqlanıb.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, dünyada təxminən 785 milyon insanın təmiz içməli suya çıxışı var. 2 milyard insanın nəcislə çirklənmiş su içdiyini nəzərə alsaq, yeni texnologiyanın böyük fayda verə biləcəyi proqnozlaşdırılır. Çünki çirklənmiş su ishal, vəba, dizenteriya, tif və poliomielit kimi ölümlə nəticələnə bilən xəstəliklərə səbəb olur.

 ABŞ Geoloji Xidmətinin məlumatına görə, yer səthinin 71 faizi su ilə örtülsə də, onun 96,5 faizi okean və dəniz sularından ibarətdir. Buna görə də dünya suyunun yalnız 2,5 faizi canlıların içməsi üçün yararlıdır.

 Bununla belə, Cənubi Koreya alimləri dəniz suyundan demək olar ki, bütün duzları çıxara bilən və dünyanın ən böyük problemlərindən birini potensial olaraq həll edə bilən yeni texnologiya hazırladıqlarını açıqladılar.

Bununla belə, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) keyfiyyətli içməli suda həll olunan bərk maddələrin ümumi dəyərinin milyonda 600 hissədən (ppm) az olmasını tövsiyə edir. Sözügedən üsul dəniz suyundan duzun 99,9 faizini çıxarmaqla yanaşı, məhlulun bir ay ərzində sabit qalmasını da təmin edəcək.

Su böhranının həlli üçün xüsusi texnoloji metod hazırlanıb

Orville və Wilbur Wright 1903-cü ildə ilk təyyarəni icad edərkən 12 saniyə havada uçub və 120 metr məsafəni qeyd ediblər. Bəlkə də, Rayt qardaşları hava nəqliyyatının 119 il ərzində belə ölçülərə çatacağını təsəvvür edə bilməzdilər. Çünki bu gün yüzlərlə təyyarə hər gün səmada minlərlə sərnişin daşıyır. Xüsusilə də, uzun məsafələr üçün aviaşirkətin seçilməsi vaxt itkisinin qarşısını alır və rahatlıq təmin edir. Bir çox üstünlükləri ilə yanaşı, ölümlə nəticələnən qəzalar səbəbindən hava səyahətləri bəziləri üçün hələ də risklidir. Təyyarə fobiyası olan və ya təyyarəyə minəndə əsəbiləşən bir çox insan hələ də var. Bəs, hava səyahətləri nə qədər risklidir və niyə təyyarə qəzaları baş verir?

Tarixdə ilk təyyarə qəzası 1908-ci il sentyabrın 17-də təyyarənin ixtiraçılarından biri olan Orvil Rayt tərəfindən baş verib. Bir nəfərin ölümü, bir nəfərin yaralanması ilə nəticələnən qəzada təyyarənin pərlərindən biri qırılıb. Təbii ki, o vaxtdan bəri aviasiya sənayesi uzun bir yol keçmişdir; Son 100 ildəki inkişaf hər il təyyarə qəzalarının nisbətinin azalması ilə nəticələnib. Bu gün mütəxəssislər bildirirlər ki, təyyarənin qəzaya uğraması üçün kəskin səhvlər baş verməlidir və bu ehtimal azdır. Məsələn, araşdırmalar göstərir ki, hər il milyonlarla uçuş həyata keçirildiyi halda, hər il 2-13 ölümlə nəticələnən qəza baş verir. Yenə statistikaya görə, təyyarə qəzası ilə qarşılaşma ehtimalınız 11 milyonda 1-dir. Allianz Global Corporate & Specialty Sığorta şirkətinin məlumatlarına görə, 1962-1971-ci illərdə 100 milyondan 133-ü təyyarə qəzasında həlak olub. 2001-2013-cü illərdə bu rəqəm 2-yə enmişdir.

Təyyarə qəzaları ən çox nə vaxt baş verir?

Araşdırmalara görə, təyyarə qəzalarının 75 faizi qalxma və eniş zamanı, 25 faizi isə uçuş zamanı baş verir. Uçuş zamanı ən çox rast gəlinən risk mühərrik nasazlığından qaynaqlansa da, eniş zamanı pilotun səhvləri də həlledici rol oynayır.

56% Uçuş Heyəti 
17% -i təyyarələrdən 
13% Hava şəraiti
6% Müxtəlif
4% Təmir
4% Hava Limanı - Hava Hərəkətinə Nəzarət

Təyyarə qəzaları ilə bağlı araşdırmalara görə, qəzaların 50%-dən çoxu uçuş heyətinin günahı, 20%-i təyyarədəki mexaniki səhvlər, 5-10%-i texniki xidmətin göstərilməməsi ilə baş verir. Beləliklə, ən çox bilinən səbəblər insan səhvi, texniki səbəblər və texniki xidmət xətasıdır. Meteoroloji şərait, quşların vurması, yanğın, təxribat və mübahisəli mobil telefondan istifadə kimi amillər bu baxımdan ikinci dərəcəli səhvlərdir.

İnsan səhvi nədir?

Aviasiyanın ilk illərində qəzaların əksəriyyəti texnoloji çatışmazlıqlar səbəbindən texniki səbəblərdən baş verirdi. Amma bu gün vəziyyət dəyişib. Çünki texnologiyanın inkişafı ilə hava nəqliyyatına tələbat artıb, uçuşların sayı və uçuş istiqamətləri artıb, eyni zamanda təyyarə texniki cəhətdən təkmilləşib. Başqa sözlə, texnologiya inkişaf etdikcə pilotların, kabinə işçilərinin və texniki işçilərin çiyninə getdikcə daha çox yük düşürdü.

Pilotun yaratdığı problemlər nələrdir?

Uzun və yorucu təlim prosesindən sonra pilotlar istifadə etdikləri təyyarədə oriyentasiya təhsili alır və kifayət qədər təcrübə qazandıqdan sonra beynəlxalq nişanlarını alırlar. Ancaq yenə də pilotla bağlı problemlər bu gün qəzaların, demək olar ki, 50 faizini təşkil edir. Bu vəziyyətin əsas səbəbi pilotların texniki problemləri gec dərk etmələri və avtopilota çox güvənmələridir.

Uçuşdan əvvəl sağlamlıq yoxlamalarından keçmələrinə baxmayaraq, pilotların sağlamlıq vəziyyəti həmişə mühüm amildir. Məsələn, sırf bu səbəbdən zəhərlənmə və ya digər sağlamlıq problemlərindən qaçmaq üçün iki pilot uçuş zamanı heç vaxt eyni yeməyi yemir.

Pilotların şəxsi həyatı da uçuş təhlükəsizliyi baxımından həyati əhəmiyyət kəsb edir. Məsələn, 24 mart 2015-ci ildə Germanwings-in Fransanın cənubunda 144 sərnişin və 6 ekipaj üzvünü itirdiyi qəzada ikinci pilotun ağır depressiyaya düşdüyü və müalicə aldığı, bunun da qəzaya səbəb olduğu iddia edilmişdi. 

Yenə pilotların idarəetmə və sistemlərdən məharətlə istifadə etməməsi, göstəriciləri səhv oxuması, özünə həddən artıq inamlı olmaları, qüllədən verilən göstərişlərə əməl etməmələri, havaya qalxmadan əvvəl idarəetmə sistemlərində səhlənkarlıq və diqqətsizliklər də uçuşun təhlükəsizliyinə təsir göstərir. Hava yolu şirkətlərinin pilotların sağlamlığını və pilotların yorğunluğunu nəzərə almadan həyata keçirdikləri uçuş planları səyahətinizi riskə atan amillərdəndir.

Nəzarətçilərin yaratdığı problemlər hansılardır?

Hava hərəkətinə nəzarət personalına, uçuş əməliyyatları üzrə məsul işçilərə, yükləyicilərə, yanacaq dolduruculara və ya texniki xidmət mühəndislərinə etinasızlıq da təyyarə qəzalarında insan tərəfindən törədilən risk faktorudur. Xüsusilə, kabinədə çalışan personalın uçuşlarda rolu kifayət qədər böyükdür. Çünki onlar təyyarələrin yaxınlaşmasına, enməsinə və qalxmasına nəzarət edir. Bu insanların səhv istiqamətləndirilməsinə və uçuşun enmə zolaqlarının narahatlığına baxmayaraq, hava hərəkətini idarə edən bölmənin uçuş-eniş etməyə icazə verməsi də qəza riskini artırır. Buna görə də qüllədə olanların icazəsiz hərəkət etməmələri və vəzifələrinə etinasızlıq etmələri həyati əhəmiyyət kəsb edir.

Texniki səbəblərdən yaranan problemlər hansılardır?

Hər uçuşdan əvvəl təyyarənin əsas hissələri hesab edilən mühərrik, qanad, yanacaq çəni, gövdəsi, aşağı hissəsi, eniş qurğusu yoxlanılsa da, bəzən yoxlanılan hissələr problem yarada bilir. Bu baxımdan mühəndis-texniki işçilərin mühüm rolu var. Texniki səhvlər də hava limanının idarə olunması baxımından uçuş riski yaradır. Məsələn, hava limanlarında radio və hava hərəkəti üçün köməkçi cihaz və sistemlərin vəziyyəti uçuş təhlükəsizliyi baxımından çox önəmlidir.

Pilotun əmrlərə əməl etməsinə baxmayaraq idarəetmə səthlərinin nasazlığı və ya mühərrikin nasazlığı birbaşa uçuşunuza təsir edir. Elektron sistemlərdəki səhvlər də təyyarə qəzalarının əsas səbəbləri sırasında hesab olunur. Bununla belə, texniki baxımdan uğursuz olan hər bir təyyarənin qəzaya uğraması ilə bağlı qayda yoxdur. Çünki təyyarədə ölçü cihazlarının ehtiyat nüsxəsi var. Məsələn, yanacaq göstəricisi uğursuz olduqda, vəziyyəti yanacaq sərfiyyatı göstəricisindən izləmək olar və ya hündürlüyü ölçən hündürlük ölçən cihaz işləmirsə, başqa sistemdən istifadə etmək olar.


Baxım səhvlərinin səbəb olduğu problemlər nələrdir?

Təyyarələr istehsal edildikdən sonra, onlar aid olduqları hava yolu şirkəti, istehsalçı və bağlı olduqları ölkənin aviasiya orqanları tərəfindən daim nəzarətdə saxlanılır. Əslində zaman-zaman təyyarələrdəki sistemlərdə təkmilləşdirmələr aparılır və lazımi təkmilləşdirmə aparmayan şirkətlərə lisenziyalarını alana qədər ağır cəzalar verilir. İşlər bu qədər sıx saxlansa da, təyyarələrin texniki xidməti insanlar tərəfindən həyata keçirilir və təəssüf ki, tarixdə texniki səhvlər səbəbindən çoxlu qəzalar olur. Məsələn, 1994-2004-cü illərdə ABŞ-da ölümlə nəticələnən qəzaların 42%-i texniki xidmət səhvləri nəticəsində baş verib.

Planlı və planlaşdırılmamış iki növ təmir var. Planlaşdırılan texniki xidmət təyyarə havaya qalxmazdan əvvəl kiçik əməliyyatlardan tutmuş təyyarənin bütün hissələrini vintlərindən ayırıb bir-bir yoxlamağa qədərdir. Bu texniki xidmətlər təyyarənin qalxma və eniş sayına və uçuşların sayına görə dəyişir. Metal yorğunluğu daim nəzarətdə saxlanılır. Vaxtaşırı təyyarələr rentgenə çəkilir və çatları olan hissələr dərhal dəyişdirilir. Bundan əlavə, hər 3-5 gündən bir təyyarənin qanadları, şassisi, oksigen sistemləri, işıqları və xarici güc bloku yoxlanılır. Orta hesabla, təyyarənin daxili sistemləri hər 8 aydan bir əsaslı təmir olunur. 12-17 ayda təyyarənin xarici gövdəsində görünməyən çatların və korroziyanın olub olmadığı yoxlanılır.

Meteoroloji şərait

Uçuşların əksəriyyəti pis hava şəraiti səbəbindən geciksə də, pis hava şəraitinə qarşı uçuşların təhlükəsizliyi üçün təyyarələrdə hər cür texniki avadanlıq var. Məsələn, pilotlar pis hava şəraitində indikatorların və avtopilotun köməyi ilə pəncərədən bayıra baxmadan təyyarələri idarə edə bilirlər. Onlar avtomatik enmə yolu ilə təyyarəni tamamilə avtomatik eniş edə bilirlər. Güclü küləklərə qarşı müəyyən dərəcədə qanad açılır. Buna baxmayaraq, təyyarə qəzalarının 5%-i hələ də meteoroloji şəraitlə bağlıdır. Çünki hava şəraiti təyyarənin mühərrikini dondura və onun hissələrini qıra bilər. Məşhur inancın əksinə olaraq, ildırım vurmaları səyahətinizin təhlükəsizliyi üçün ciddi təhlükə deyil. Uçuşdan qorxanların kabusu olan turbulentlik üçün də oxşar vəziyyət mövcuddur. Adətən havada temperaturun dəyişməsi nəticəsində yaranan turbulentliklər təyyarənin təhlükəsizliyini pozmur. Çünki təyyarələr turbulentliyə davamlı olmaq üçün istehsal olunur.

Sabotaj ehtimalı

Təyyarə qəzalarının bəziləri təxribat nəticəsində baş verir. Tarixdə çoxlu sayda terrorçu və təxribatçı qaçırma və ya endirmə hadisəsi olsa da, hava limanlarında artan ehtiyat tədbirləri sayəsində təyyarə qəzalarında təxribat ehtimalı günbəgün azalır. (Nümunə: 11 sentyabr hücumları)

Quş zərbəsi

Statistikaya görə, quş vurmalarının 65 faizində təyyarəyə yalnız cüzi ziyan dəyir, lakin məşhur inancın əksinə olaraq, quş zərbələri hələ də təyyarə qəzalarında mühüm risk faktoru olaraq qalır. Məsələn, 1988-ci ildən bəri quşların vurması nəticəsində baş verən qəzalarda 220-dən çox insan həyatını itirib. Çünki böyük sürətlə hərəkət edən nəhəng təyyarənin kiçik də olsa bir cisimlə toqquşması tonlarla böyük qüvvə yaradır. Bundan əlavə, mühərrikə doğru uçan quşlar mühərriki sıradan çıxara, ön şüşəyə çırpıla və pilotların görməsinə mane ola bilər. Xüsusilə, havaya qalxma və eniş zamanı təyyarənin yerə yaxın olduğu hallarda, pilotların vəziyyəti bərpa etməsi üçün kifayət qədər hündürlük və vaxt olmadığından havaya qalxma və eniş daha riskli sayılır.

Mobil telefon

Uçuş zamanı mobil telefondan istifadə məsələsi hələ də mübahisəli məsələdir. Hələlik, telefonlar adətən uçuşlarda qalxma və enmə zamanı tamamilə söndürülür. Bəzi aviaşirkətlərdə və yeni təyyarə modellərində bu məhdudiyyət aradan qaldırılıb. Bununla belə, telefonlar haqqında ümumi qəbul edilən məlumat ondan ibarətdir ki, havada siqnalların müdaxiləsi nəticəsində texniki problemlər yarana bilər ki, bu da təyyarənin qəzaya uğrama ehtimalına səbəb ola bilər.

Təyyarənin modelinin önəmi varmı?

Aviasiya səlahiyyətlilərinə görə, bəzi təyyarələrin digərlərindən daha riskli olması fikri sadəcə bir fərziyyədir. Çünki müxtəlif model və ya daşıma qabiliyyətinə malik bütün təyyarələr istehsalçı tərəfindən sınaqdan keçirilir və bu sınaqlardan keçə bilməyən təyyarələrin sərnişin daşımasına icazə verilmir. İstehsalçının sınağından keçən təyyarələr aviasiya orqanlarından icazə almalıdırlar. Bu təsdiq prosesi zamanı təyyarədə ətraflı sınaqlar aparılır və istifadə zamanı heç vaxt baş verə bilməyəcək vəziyyətlərdə təyyarə sınaqdan keçirilir. Bundan əlavə, istehsalçılar çox diqqətli olmalıdırlar ki, təyyarədə ən kiçik tikinti xətası olmasın. Əks halda, qəzalar zamanı ciddi təzminat ödəməyə borcludurlar və istehsal etdikləri modellərdə problem yaranarsa, modeldəki bütün təyyarələri bazardan geri çəkməli ola bilərlər.

Təyyarənin yaşının önəmi varmı?

Gövdədəki çatlar və metal yorğunluğu təyyarənin ömrünü müəyyən edir. Təyyarənin qət etdiyi məsafə, istifadə müddəti, eniş və qalxma sayı kimi parametrlərə görə hissələr təmir edilir və ya dəyişdirilir. Beləliklə, ilk gündə təyyarələrin vəziyyətini qorumaq arzu edilir. Nə qədər ki, lazımi texniki qulluq göstərilib, təyyarənin yaşı önəmli deyil. Yenə də təyyarələr üçün orta hesabla 20 il müddət məqbul sayılır.